Nawigacja

Kamienie Pamięci – III edycja – historie żołnierzy wyklętych

Projekt: „Pamięci gostyńskich żołnierzy wyklętych” - Marian Rączka

1. Bohater projektu:

Marian Rączka, urodzony 22 grudnia 1925 roku w Gostyniu. Pracując w Warszawie, zetknął się w 1941 roku z podziemną organizacją, prawdopodobnie Narodową Organizacją Wojskową, do której wstąpił przyjmując pseudonim „Tarzan”. W roku 1942 zostaje skierowany na kurs podoficerski AK w Puszczy Kampinoskiej. Po jego ukończeniu w stopniu sierżanta objął funkcję dowódcy plutonu żandarmerii o kryptonimie „4-T”. W sierpniu 1944 roku 19-letni Marian Rączka wziął udział w Powstaniu Warszawskim. Następnie po ucieczce do Gostynia w 1945 roku wstępuje ochotniczo do tworzonej Milicji Obywatelskiej . Zimą nawiązuje kontakt z oddziałem AK „Dzielny”. W roku 1946 zostaje przeniesiony do WUPB w Poznaniu i zaraz potem zwolniony ze służby i osadzony w areszcie pod zarzutem współpracy z podziemiem. Udaje mu się zbiec razem ze współwięźniami. W wyniku rozłamu w oddziale „Dzielny” Rączka obejmuje dowództwo nad częścią tego oddziału i pełni ją do 27 września tj. do momentu ujawnienia się oddziału przed organami bezpieczeństwa. Parę tygodni później zostaje zatrzymany i osadzony w więzieniu na 7 miesięcy. Po wyjściu podejmuje pracę i wznawia działalność konspiracyjną w oddziale AK „Zawisza” działającym w Krobi. Od tej pory będzie występował pod pseudonimem „porucznik Błysk”, „major Stanisław Kosowski” i „pułkownik Ogień”. Dnia 23 lipca 1949 roku Rączka został ponownie aresztowany przez UB. Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu skazał go na karę śmierci, którą jednak zamieniono później na karę dożywotniego więzienia, a w roku 1956 złagodzoną ją do lat 12. Dnia 5 czerwca 1957 roku orzeczono zwolnienie z odbywania kary  i Marian Rączka opuścił mury więzienia we Wronkach.

2. Autorzy:

Michał Radajewski – słuchacz Ośrodka Edukacji dla Dorosłych „EL-KA” w Poznaniu, Mikołaj Kulczak – nauczyciel z Zespołu Szkół im. Józefa Ponikiewskiego w Nowym Belęcinie. 

3. Opis podjętych działań:

2.02.2012 r. e-mail od Adama Kaczmarka Sekretarza Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Poznaniu z pozytywną opinią w sprawie naszej inicjatywy i projektu tablicy - zał. nr 3.

- 17.02.2012 r. zwołanie sesji Rady Miejskiej w Gostyniu - zał. nr 4. Jedynym punktem sesji było podjęcie uchwały w sprawie umieszczenia tablicy pamiątkowej na budynku kina .Pod Kopułą" w Gostyniu oraz przedstawienie referat, który przybliżył władzom miasta, radnym, zaproszonym gościom wydarzenia lat 1945-1956 na ziemi gostyńskiej z uwzględnieniem postaci Mariana Rączki. Wystąpienie to zostało szeroko nagłośnione przez lokalne media: gostyńska telewizja kablowa, portale internetowe, prasę. Radni jednogłośnie pozytywnie zaopiniowali nasz projekt.

- nawiązanie kontaktu z prezesem Kazimierzem Szymańskim i członkami Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wielkopolska koło "Zawisza" w Krobi. Do koła należą członkowie grupy "Zawisza", oraz jako członkowie nadzwyczajni małżonkowie i dzieci żyjących i nieżyjących członków "Zawiszy".

- nawiązanie kontaktu z Alojzym Smyczyńskim prezesem Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego. Organizacja ta skupia wszystkich więźniów politycznych, którzy działali w podziemiu niepodległościowym. Pan Alojzy Smyczyński jest jedną z dwóch żyjących osób, które były sądzone na pokazowym procesie członków "Zawiszy" w gostyńskim kinie w 1950r.

- poszukiwania sponsorów na wykonanie pamiątkowej tablicy,

- zabiegi w celu wyrażenia zgody na wypożyczenie wystawy pt. "Zaplute karły reakcji. Polskie podziemie niepodległościowe w latach 1944 - 1965" z Instytutu Pamięci Narodowej oddział w Poznaniu. Ostatecznie zaprezentowanie wystawy było jednym z punktów uroczystości odsłonięcia tablicy. Od piątku 2 marca do niedzieli 4 marca wystawę mogli zobaczyć także widzowie kina.

- zaproszenie barda Andrzeja Kołakowskiego który koncertował na scenie gostyńskiego kina, a więc w miejscu, gdzie 62 lata temu sądzeni byli najmłodsi konspiratorzy z ,,AK Zawiszy",

- wykonanie zaproszeń dla gości - zał. nr 5 oraz biało czerwonych opasek na rękę ze znakiem Polski Walczącej, które otrzymali goście na uroczystości odsłonięcia pamiątkowej tablicy,

- 3.03.2012 r. ceremonia odsłonięcia pamiątkowej tablicy,

- nawiązanie kontaktu z producentem filmu pt. "Historia Roja, czyli w ziemi lepiej słychać" w celu zaprezentowania go w kinie mieszkańcom Gostynia, termin realizacji to miesiąc kwiecień,

- zawiązanie grupy rekonstrukcyjnej wśród pasjonatów lokalnej najnowszej historii o nazwie WSGO "Warta", która nawiązywać będzie m.in. do oddziału "Dzielny" dowodzonego przez Mariana Rączkę. Inauguracja grupy nastąpi na cyklicznej imprezie pod nazwą: "Strefa Militarna 2012", która odbędzie się w dniach od 12 do 15 lipca 2012 r. w miejscowości Pod rzecze niedaleko Gostynia.

Instytucje i osoby wspomagające realizację projektu: Urząd Miejski w Gostyniu, Muzeum w Gostyniu, Gostyński Ośrodek Kultury w Gostyniu, Instytut Pamięci Narodowej oddział w Poznaniu, Ks. Konrad Kaczmarek - poświęcenie tablicy. Sponsorzy: Zarząd Powiatowego Banku Spółdzielczego w Gostyniu - zakup materiału na tablicę, Sławomir Chudy - wykonanie napisu na tablicy, Sławomir Handke - wykonanie ozdobnych nypli, Mirosław Antkowiak - zamontowanie tablicy na budynku kina.

4. Wrażenia z realizacji projektu:

Gostyń jest małym wielkopolskim miastem o bogatej i ciekawej historii. Mieszkańcy Gostynia w różny sposób upamiętnili bohaterów II wojny światowej, ale brakowało oddania hołdu członkom niepodległościowego podziemia.

Zdawaliśmy sobie doskonale sprawę z tego, że odsłonięcie tablicy poświęconej tylko osobie Mariana Rączki będzie bardzo kontrowersyjnym pomysłem i powodem konfliktu wśród szeroko rozumianej społeczności gostyńskiej. Nam przecież nie chodziło o spowodowanie "burzy" politycznej a upamiętnienie osób związanych z represjami systemu stalinowskiego i żołnierzy podziemia niepodległościowego ziemi gostyńskiej. Staraliśmy się emocje sprowadzić do dyskusji stricte historycznej. Jedynym odpowiednim miejscem do lokalizacji umieszczenia pamiątkowej tablicy poświęconej ofiarom okresu stalinowskiego oraz członkom antykomunistycznej organizacji "AK Zawisza" był zaproponowany przez nas budynek kina. Warto dodać, że budynek ten powstał w 1935 r. jako Dom Społeczny im. Marszałka Józefa Piłsudskiego i do dzisiaj zachował swoją oryginalną architekturę. Drugim ważnym wydarzeniem, które spowodowało, że postanowiliśmy upamiętnić członków antykomunistycznego podziemia był dzień 1 marca ustanowiony świętem państwowym jako Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych". Pomysł odsłonięcia tablicy oraz wytworzona wokół tej uroczystości atmosfera została przyjęta przez Gostynian bardzo pozytywnie, o czym świadczy wiele artykułów, relacji w lokalnych mediach. Tak więc został stworzony odpowiedni klimat do realizacji kolejnych pomysłów na odkrywanie białych plam w powojennej historii Polski oraz ziemi gostyńskiej.

Liczba wejść: 63464, od Data publikacji 27.02.2013
do góry